ڕەنگدانەوەی داب و نەریت و گیروگرفتە كۆمەڵایەتییەكانی كۆمەڵگەی كوردی لە ڕۆژنامەوانيی كوردیدا لە عێراق (1958-1968)
:
https://doi.org/10.56422/ka..56.440:
داب و نەریتەكان، ڕۆژنامەوانی، كۆمەڵگە، ڕەنگدانەوە ، بیروباوەڕپوختە
ماوەی نێوان ساڵانی (1958-1968) بە ماوەیەكی گرنگ دادەنرێت لە مێژووی هاوچەرخ ئەوەیش بە هۆی ئەو گۆڕانكارییە سیاسییانەی لە باشووری كوردستان و ناوچەكە ڕوویانداوە، وەكو گۆڕانكاری لە سیستەمی حوكمڕانی لە عێراق و بەرپابوونی شۆڕشی ئەیلوول، ئەم ڕووداوە گرنگانەش بێگومان كاریگەرییان لەسەر لایەنی كۆمەڵایەتی و داب و نەریتەكانی كۆمەڵگەی كوردی هەبووە، بە تایبەت ئازادیی كاری رۆژنامەوانی لە سەرەتاكانی شۆڕشی 14ی تەممووزی 1958 بووە هۆی دەرچوونی ژمارەیەك زۆر لە ڕۆژنامە و گۆڤار، ڕۆڵیان هەبووە لە بڵاوكردنەوەی ئاستی هۆشیاری و پەنجە خستنە سەر گرفت و برینەكانی كۆمەڵگە بە ئومێدی ئەوەی چارەسەرێكیان بۆ بدۆزرێتەوە. ڕۆژنامەوانی ئاوێنەی ڕووداو و گۆڕانكارییەكانی سەردەمی خۆیەتی بە تایبەت لایەنی كۆمەڵایەتی و لە نێویشیدا داب و نەریتەكانی كۆمەڵگە لە ڕۆژنامەكاندا زیاتر لای لێ كراوەتەوە، چونكە داب و نەریتەكان ڕاستەوخۆ پەیوەندی بە ژیانی خەڵكییەوە هەیە. لەم ماوەیەدا رۆژنامەوانان ئاماژەیان بە چەندین نەریتی جوان داوە، لەگەڵ ئەوەشدا چەند نەریتێكی چەوت هەبوون، كە ڕێگربوون لەبەردەم پێشكەوتنی كۆمەڵگە لە بواری كۆمەڵایەتی، وەك باوەڕبوون بە نوشتەو فاڵگرەوەكان، هەندێك لە نەریتەكانی ژن هێنان لەو ماوەیەدا ئاماژەی پێكراوە، چەندین لێكەوتەی خراپی بۆ خێزانەكان دروست كردووە، هۆكارێك بوون بۆ دواكەوتنی كۆمەڵگەی كوردی، لەو ماوەیەدا ڕۆژنامەوانان لەهەوڵدابوونە بۆ پێشخستن و بڵاوكردنەوە و بەرزكردنەوەی ئاستی هۆشیاریی خێزان و خستنەڕووی مافەكانی ئافرەت و بایەخدان بە پەروەردەكردنی منداڵان بە شێوەیەكی دروست و سەركەوتوو، لەم ڕووەوە كاریگەری و ڕۆڵی خۆیان هەبووە.
توێژینەوەكە چوار باسی سەرەكی لەخۆ دەگرێت: باسی یەكەم ئاماژە دراوە بە نەریتەكانی كۆمەڵگە و بیروباوەڕە میللییەكان، لە باسی دووەمدا تیشك خراوەتە سەر خێزان و ڕۆڵ و پێگەی ئافرەت و پەروەردەكرنی منداڵ و پێكهێنانی خێزانێكی سەركەوتوو، یاری و جەژن و بۆنە كۆمەڵایەتییەكانیش لە باسی سێیەمدا خراونەتەڕوو، باسی چوارەمیش كێشە و گرفتە كۆمەڵایەتییەكان لای لێ كراوەتەوە، لە كۆتاییشدا ئەنجامی توێژینەوەكە باسی لێوە كراوە
