Looking for Kurdish Learners’ Correspondences of Shape-Sound Symbolism in the Classic Takete-Maluma Phenomenon
:
https://doi.org/10.56422/ka..56.342پوختە
وشە سەرەكییەكان: تاکه‌ڵەووتی تاكيت- مالوما ، سیمبۆلیزمی دەنگ، ئایکۆنیتی، شێوازەکانی گرۆ و کەستەوە، کوردی
لە زمانە سروشتییەکاندا، پەیوەندی نێوان دەنگ و مانا، تەوەری سەرنجدان بووە لە بواری زمانەوانیدا. هەرچەندە زۆربەی ووشەکان پەیوەندی هەڕەمەکی لە نێوان شێوە و ماناکانیاندا نیشان دەدەن، بەڵام بەڵگەیەکی ئایکۆنیبوون هەیە، کە لێکچوون نیشان دەدەن لە نێوان شێوە و مانا دا ، بەتایبەتی لە ووشە ئۆنۆماتۆپۆیکەکاندا. سەبارەت بە کاریگەری بوبا-کیکی کە هەندێک دەنگ بە بەردەوامی پەیوەندییان بە شێوەی بازنەی یان تیژرەوە هەیە، ئەمەش بە شێوەیەکی بەرفراوان لێکۆڵینەوەی لەسەر کراوە. پێشتر چەندین توێژینەوە جەختیان لەسەر ڕۆڵی پیتە راستەکان کردۆتەوە لەم کاریگەرییەدا، پیتە راستەکان کاریگەرییەکی بەهێزتریان نیشانداوە بە بەراورد بە بزوێنەکان. لەسەر بنەمای ئەمە، ئەم توێژینەوەیە ئامانجی لێکۆڵینەوەیە لە بەکارهێنانی پیتە راستەکان و بزوێنەکان وە کاریگەریان لەسەر بوبا-کیکیدا. دوو تاقیکردنەوەمان ئەنجامداوە بە بەکارهێنانی بابەتی کوردی ، بۆ دەرخستنی کاریگەریی هەر یەک لە پیتە راستەکان و بزوێنەکان بە جیا. تاقیکردنەوەی یەکەم جەخت کراوە لەسەر بەکارهێنانی پیتە راستەکان بە بەکارهێنانی وشەی ساختە لەگەڵ دوو ووشە لە پیتە راستەکان پەیوەست بە شێوەی بازنەی و تیژ، کە لەگەڵ بزوێنە جیاوازەکاندا تێکەڵکرابوون. ئەنجامەکانی شیکاری ئاماریی ئاشکرایان کرد کە پیتە راستەکان کاریگەرییەکی بەرچاویان هەبوە لەسەر بوبا-کیکی. بە فراوانکردنی ئەم دۆزینەوانە، لە تاقیکردنەوەی دووەمدا، کاریگەریی بزوێنەکانمان بە تەنیا ئەنجامدا، بەبێ گوێدانە چوارچێوەی پیتە راستەکان. بەم پێیە ئامانج ئەوە بوو کە بزانرێت ئایا ئەو کاریگەرییانەی لە تاقیکردنەوەی یەکەمدا بینراون تەنها بەهۆی پیتە راستەکانەوە بووە یان بزوێنەکان خۆیان دەرئەنجامەکەیان دیاری کردووە. دۆزینەوەکانی ئەم تاقیکردنەوە دیارییان خست کە جووتە بزوێنە
/o: / و /u:/ بەردەوام پەیوەندییان بە وێنەی گۆڕاوەوە هەیە، لەکاتێکدا جووتە بزوێن /ɜ:/ و /i:/ بەستراوەتەوە بە وێنەی تیژ. سەرەڕای ئەوەش، پیتەراستەکان کاریگەرییەکی بەرچاویان لەسەر پرۆسەی دەنگ و شێوە نەبوو. لێرەوە، دۆزینەوەکانی ئەم توێژینەوەیە بەپەرچی ئەو بۆچوونە دەدەنەوە کە پیوایە پیتەراستەکان بزوێنەری سەرەکی کاریگەری بوبا-کیکین، کەئەمەش پێچەوانەیە لەگەڵ هەندێک لەو لێکۆڵینەوانەی پێشوترکراون. بەڵام تائێستا هیچ لێکۆڵینەوەیەک سەبارەت بە کاریگەریی بوبا-کیکی لە زمانی کوردیدا ئەنجام نەدراوە. ئامانجی ئەم لێکۆڵینەوەیە ڕۆشنایی خستنە سەر کاریگەرییە تایبەتەکانی پیتەراستەکان و بزوێنەکان لە هێماسازیی دەنگدا، بە گرنگیدان بە پەیوەندی نێوان دەنگەکان و نموونە بینراوەکان. لە ئەنجامدا، لێکۆڵینەوەکە ڕۆشنایی دەخاتە سەر گەڕان و توێژینەوە و پێشبینی زیاترسەبارەت بە ئەگەرەکانی سروشتی سیستەمی زمان.
